18 Xul Manifesto sobre a inserción dun dispositivo intrauterino (DIU)

A Asociación Galega de Matronas (AGAM) únese á Federación de Asociaciones de Matronas de España (FAME), a Associació Catalá de Llevadores (ACL) e o Consell de Collegis d’ Infermeria de Catalunya, que manifestan respecto á inserción dun dispositivo intrauterino (DIU):

– Que os protocolos internacionais consideran que a inserción dun dispositivo intrauterino debe realizala un/unha profesional sanitario/a coa formación e a experiencia suficiente no procedemento para minimizar o risco de perforación, que está relacionado coa competencia dos/ as profesionais da saúde. 

– Que se considera competente aquel/aquela profesional que completou unha formación de aprendizaxe en técnicas intrauterinas e que realiza un mínimo de 12 insercións de dúas ou máis tipos diferentes de DIU nun período de 12 meses nos 2 anos seguintes da data de formación (1). Así consta no protocolo dos Métodos de a Contracepción Reversibles do Institut Català de a Salut, Badalona Serveis Assistencials e no da Societat Catalá de Contracepció (2).

Respecto á formación das matronas, no BOE/BOE (Orde SAS/1349/2009 do 6 de maio), apróbase e publica o programa formativo da especialidade de enfermería  obstétrica xinecolóxica (3). Nel consta que “A matrona é un profesional recoñecido internacionalmente en todos os sistemas sanitarios nos que se considera unha figura esencial, que incide nun ámbito social tan importante como a maternidade e a atención integral durante o ciclo vital da muller en todas as súas fases saúde reprodutiva, climaterio e sexualidade” 

Tamén determina en canto ás competencias que debe adquirir respecto da saúde sexual e reprodutiva:

“h) Realizar consello afectivo sexual e consello reprodutivo á muller, novas e familia

i) Promover unha vivencia positiva e unha actitude responsable da sexualidade na poboación e asesorar en materia de anticoncepción“

As competencias específicas inclúen o asesoramento en materia de anticoncepción e nos criterios de realización inclúese: “Asesorar e aplicar os distintos métodos anticonceptivos e realizar o seguimento destes, incluída a anticoncepción de emerxencia.

Tabla de BOE. Orden SAS/1349/2009, do 6 de maio

Por tanto, a enfermeira interna residente da especialidade de obstetricia? xinecoloxía e a matrona deben de adquirir coñecementos e aplicar os diferentes métodos contraceptivos, incluídos os DIU e os implantes subdérmicos.

A Organización Mundial da Saúde (OMS), no 2013, publica o documento OPTIMIZEMNH, onde se recomenda optimizar as funcións dos traballadores de saúde para mellorar o acceso ás intervencións crave da saúde materna e neonatal mediante o cambio de funcións (4), e define, respecto a a inserción de DIU, que existe evidencia que suxire que as enfermeiras obstétricas?xinecolóxicas poden inserir e extraer dispositivos intrauterinos de forma eficaz. Ademais, esta intervención probablemente sexa factible e tamén podería diminuír a desigualdade, ao estender a asistencia ás poboacións desatendidas. A OMS afirma “Por conseguinte recomendamos esta opción”.  

No modelo de Atención á Saúde Sexual e Reprodutiva (ASSIR) proponse, co obxectivo de aumentar a accesibilidade das mulleres aos métodos contraceptivos de longa duración e evitar embarazos non desexados, que xinecólogo /a e matrona teñan experiencia as técnicas de inserción e retirada dos diferentes dispositivos. 

A actividade realizada polo/a profesional sanitaria será baixo un procedemento elaborado por cada ASSIR no cal se especificará a colocación do DIU, o seguimento e a extracción, así como as funcións do equipo sanitario.

Reforza esta proposta, o documento elaborado polo Departament de Salut da Generalitat de Catalunya, en marzo do 2019: “O procés assistencial de l’ atenció á salut sexual i reprodutiva (ASSIR) á xarxa d’ atenció primària” (5). No devandito documento consta, na carteira de Servizos, no apartado de asesoramento e atención á saúde reprodutiva: “Polo que se refire á inserción e a extracción de métodos de longa duración, considéranse capacitadas para realizalo tanto as profesionais de matronería como as/os de xinecoloxía, sempre que estean formados, que teñan suficiente experiencia e teñan a colaboración de auxiliares de enfermería durante a inserción por se xorde algún inconveniente”. 

Como institucións referentes, consideramos que está plenamente demostrada a competencia da matrona no asesoramento, inserción e retirada dos métodos anticonceptivos reversibles de longa duración (LARC) e que exercer esta competencia na súa práctica asistencial aumenta a accesibilidade a estes métodos. Desexamos que todo o manifestado facilite o consenso con outros profesionais, dado o seu claro beneficio para as mulleres e a sociedade. 

A actividade realizada polo/a profesional sanitaria será baixo un procedemento elaborado por cada ASSIR no cal se especificará a colocación do DIU, o seguimento e a extracción, así como as funcións do equipo sanitario. 

BIBLIOGRAFÍA

1. Milton SH, lsaacs C. lntrauterine device extraction Technique. Medscape, 17 April 2015
2. ICS,BSA,SCC. Protocol de Contracepció Reversible. Barcelona 2017 
3. BOE. Orden SAS/1349/2009, del 6 de mayo, por el que se aprueba y publica el programa formativo de la especialidad de Enfermeria obstétrica ginecòlògica (matrona). 
4. OMS. OPTIMIZEMNH. Optimizar las funciones de los trabajadores de la salud para mejorar el acceso a las intervencions clave para la salud materna y neonatal mediante el cambio de funciones. Ginebra. 2013:76 Extraído 15?05-2019
   https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/87848/9789243504841_spa.pdf%3Bjsessionid%3DB27E5B4E853189D22AB0E131903E15BE?sequence=1    
5. Generalitat de Catalunya. Departament de Salut. El procés assistencial de l’atenció a la salut sexual reproductiva (ASSIR) a la xarxa d’atenció primària Estratègia Nacional d’Atenció Primària. Barcelona. 2019 Extraído 15?05?2019 
   http://salutweb.gencat.cat/web/.content/_ambits-actuacio/Linies-dactuacio/Plans-sectorials/Pla-primaria-salut-comunitaria-enapisc/comissions-tecniques/assir-enapisc.pdf